خبری که از سه روز گذشته در رسانه‌ها منتشر شد این بود گروه ویژه اقدام مالی FATF اعلام کرد ایران را در فهرست سیاه خود نگاه داشته است. گروه ویژه اقدام مال (FATF)، مجمع عمومی ‌خود را از روز چهارشنبه تا روز جمعه برگزار کرد و تصمیم گرفت تا ایران و کره‌شمالی را در فهرست سیاه خود نگاه دارد و محدودیت‌های سخت‌تری بر کشورهایی که در زمینه پولشویی و تامین تروریسم همکاری نمی‌کنند، اعمال کند. بر اساس اعلام آسوشیتدپرس و رویترز، مارکوس پلیر، رئیس FATF گفت با توجه به اینکه وضعیت این دو کشور تغییر نکرده است، همچنان در فهرست سیاه می‌مانند. وی از تمامی ‌کشورها و مقامات ناظر خواست تا اقدامات واکنشی موثر در مورد این کشور اعمال کنند. او گفت کشورهایی نظیر کره‌شمالی و شبکه‌شان در دور زدن تحریم‌ها زیرک‌تر شده‌اند؛ از این رو مقامات باید نیز زیرک‌تر شوند. FATF بالغ بر 37 عضو دارد و ده کشور آن در فهرست خاکستری قرار دارند نظیر پاکستان، سوریه، یمن و پاناما.

سرنوشت لوایح مربوط به FATF

چهار لایحه مربوط به FATF شامل لوایح «اصلاح قانون مبارزه با پول‌شویی»، «اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم»، «الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT)» و «الحاق ایران به کنوانسیون سازمان ملل برای مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی - پالرمو» چهار لایحه‌ای که بارها در مورد آن شنیده‌ایم.‏FATF تاکنون به دلیل به نتیجه نرسیدن سرنوشت توصیه‌هایش در ایران و لوایح ویژه‌ای که دولت بدین منظور ارائه داده بود، مجبور شد تا مهلت‌هایی که به جمهوری اسلامی ‌دراین‌باره داده است را تمدید کند، تمدیدهای چند باره‌ای که تا به امروز نتیجه‌ای برای این نهاد نداشته است. در تمام این ماه‌هایی که گذشت یا این لوایح از سوی شورای نگهبان رد شدند و به مجلس برای اصلاحات ارجاع می‌شد یا آنکه مانند لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم(CFT)، در آن خود نمایندگان مجلس جنجال آفریدند تا لایحه مسکوت بماند. اما سرانجام اینکه این لوایح در پارلمان دهم به تصویب رسیدند و چون شورای نگهبان تن به دومورد از مهم‌ترین آنها یعنی «الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با تامین مالی تروریسم(CFT) » و «الحاق ایران به کنوانسیون سازمان ملل برای مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی - پالرمو»، نداد کار به مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید. مجمع تشخیص اما تا به امروز در مورد هیچ‌یک از این لوایح نظری نداده است. مسکوت ماندن و پایان مهلت قانونی این لوایح همانا و پیوستن ایران به لیست سیاه، نیز همان. نکته جالب این است که اف‌ای‌تی‌اف برای بیش از چهار دوره به ایران فرصت داده بود و تهران را از قرار گرفتن در لیست سیاه تعلیق کرده بود. اما دست آخر اینکه ایران عدم تمایلش به تصویب این لوایح را نشان داد. گروه اقدام مالی پیش از این در جلسه مهرماه 98 خود که در پاریس برگزار شد، ضمن بررسی آخرین وضعیت کشورمان، با توجه به عدم تصویب نهایی دو کنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم، دو دسته اقدام جدید مقابله‌ای علیه کشورمان وضع نمود که با توجه به تصویب یک اقدام مقابله‌ای دیگر در خردادماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شدند. این نهاد بین‌المللی در یک بند جداگانه هشدار داده بود که اگر تا قبل از بهمن‌ماه این دو کنوانسیون نهایی نشوند، کلیه اقدامات مقابله‌ای علیه ایران وضع خواهند شد و عملا وضعیت کشورمان به پیش از خرداد سال 1395 باز خواهد گشت. نتیجه همه اینها سرانجام پیوستن ایران به لیست سیاه FATF شد. لیست سیاهی که از روز چهارشنبه مدت قرارگیری کشورمان در آن تداوم یافت و مشکلات برای کشور را دوچندان کرد. مسئولان مخالف پیوستن به FATF برای به تصویب نرساندن این لوایح، دلایلشان را نه پول‌هایی که به حزب‌ا... یا گروه‌های دیگر داده می‌شود بلکه این عنوان می‌کنند که تحریم‌های آمریکا شامل حال هر گونه دور زدن تحریم هم می‌شود و لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی موجب می‌شود که آمریکا به‌راحتی بتواند دور زدن تحریم‌ها را کشف کند.

و از این جهت ایران نمی‌تواند دست خودش برای دورزدن تحریم‌ها رو کند. مقامات مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گویند اگر قرار بود سی‌اف‌تی و پالرمو را در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب می‌کردیم معنی‌اش این بود که همین مقدار نفت و فرآورده‌های نفتی را دیگر نمی‌توانستیم بفروشیم و امکان دسترسی به منابع مالی حاصل از فروش آن را نخواهیم‌ داشت. اگرچه اروپایی‌ها دراین‌باره نظر دیگری دارند و معتقدند آنچه باعث عدم پیوستن ایران به FATF شده کمک‌هایش به شبه‌نظامیانی مثل حزب‌ا... لبنان، حماس و... آن دسته از گروه‌هایی است که آنها را تروریسم می‌خوانند. باقی ماندن ایران در لیست سیاه باعث شده تا مخالفان پیوستن به لوایح مربوط به FATF اعلام کنند که اگر ایران به این لوایح هم بپیوندند تضمینی نیست که از لیست سیاه خارج شود و از سویی مشکلات ایران با این موضوعات حل نخواهد شد، از سویی دیگر اما عده‌ای معتقدند هرچند پیوستن به FATF تضمینی برای بهبود اوضاع نیست اما لااقل می‌تواند تضمینی برای جلوگیری از مشکلات بیشتر باشد. پرسش این است که اساسا در شرایط بغرنج کنونی پیوستن یا نپیوستن ایران به این لوایح دردی را دوا خواهد کرد؟

واقعیت امروز

فریدون مجلسی، دیپلمات سابق در این‌باره به «آرمان ملی» می‌گوید: واقعیت این است که امروز مساله ایران فقط FATF نیست. ما با دنیا به مشکل برخوردیم، اما از سویی دیگر خارج بودن از FATF هیچ فرصت یا راه‌حلی برای بهبود نمی‌گذارد و آن کورسوهای امید را هم از بین می‌برد. آنهایی که با پیوستن به FATF معتقدند وضع بدتر می‌شود و مثلا تبادلات یا دورزدن تحریم‌ها دچار مشکل می‌شوند نیز تنها به دنبال توجیه مخالفت‌هایشان هستند وگرنه دلیل اصلی این مخالفت‌ها چیز دیگری است. چراکه امروز با باقی ماندن ایران در لیست سیاه اعمال محدودیت‌ها بر ما بیشتر شده و راه‌های دورزدن تحریم‌ها از همیشه سخت‌تر و مشکلات بیشتر و بیشتر شده‌اند. وی درباره اینکه آیا ایران به FATF بپیوندد از لیست سیاه خارج می‌شود؟ پاسخ داد: تشریفات الحاق ایران به FATF زمان‌بر است. اما ایران به FATF بپیوندد و از لیست سیاه هم خارج شود، تازه به تحریم‌های یکجانبه آمریکا برمی‌گردیم که اروپا و دنیا با آن مخالفت کرده اما عملا از آن تبعیت می‌کنند. بنابراین پیوستن به FATF نیز دستاورد عملی خاصی برای ایران جز از بعد سیاسی ندارد و البته که مانع اعمال محدودیت‌های بیشتر علیه کشورمان در چنین شرایطی می‌شود. چراکه در هر مرحله FATF برای کشوری که در لیست سیاهش قرار داشته باشد اقدامات تنبیهی بیشتری قائل می‌شود. اما در نهایت قرار نیست با قبول لوایح FATF نیز مشکلات بسیار کشور حل شود. به عبارتی، امروز در برزخی خاص از این حیث قرار داریم. شاید ایران تمام نگاه‌ها و امیدهایش به انتخابات 2020 و برگزیده شدن بایدن برای اقداماتی تازه‌تر در سیاست خارجه باشد.

منبع: آرمان ملی