چرا شدت بیماری کووید ۱۹ در برخی افراد به حالت مرگبار می‌رسد؟
یکسان نبودن شدت بیماری کووید ۱۹ در میان افراد گوناگون موضوعی بوده که از ابتدای پاندمی کرونا ذهن دانشمندان را مشغول کرده و به نظر می‌رسد که سیستم ایمنی نقش مهمی در این رابطه دارد.
شدت بیماری کووید 19 مسئله‌ای بوده که توسط بسیاری از دانشمندان سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته است. دیده شده که در برخی افراد، سیستم ایمنی بدن به جای مقابله با بیماری، بافت سالم اندام‌ها را هدف قرار داده و وضعیت سلامتی را به حالت وخیمی می‌رساند. در بررسی این مسئله با ما همراه باشید.
در حالی که عده قابل توجهی از محققان بین‌المللی آزمایشگاه‌های خود را برای پیوستن به تلاش جهانی برای شکست همه‌گیری کرونا مجهز کرده و تغییر کاربری دادند، موضوع اختلاف شدت علائم کووید 19 در میان افراد از همان ابتدا مورد توجه محققان بود؛ این مسئله که اکثر بیماران از این ویروس جان سالم به در می‌برند، اما عده معدودی جان خود را از دست می‌دهند، متخصصان زیادی را به فکر فرو برده است.
تحقیق در مورد شدت بیماری کووید 19
تلاش برای درک بهتر این موضوع باعث شده تا به تدریج اطلاعات ارزشمندی به دست بیاید. یکی از حوزه‌های مورد توجه دانشمندان، بحث آنتی‌بادی‌ها یا همان پروتئین‌هایی بوده که توسط سیستم ایمنی تولید می‌شوند و توانایی از بین بردن ذرات ویروسی را دارند.
در حالی که در یک وضعیت ایدئال، آنتی‌بادی‌های مورد نظر به بهبود شخص کمک می‌کنند، گاهی اوقات هم می‌بینیم که حمله این پروتئین‌ها به بافت‌های گوناگون، به شکلی بوده که در کنار ضربه خوردن به عوامل بیماری‌زا، اندام‌های سالم فرد هم ضربات اساسی را متحمل می‌شوند.
تحقیقات اولیه دانشمندان در این رابطه نشان داد که آنتی‌بادی‌های اتوماتیک در لخته‌های خون موجود در بدن بیمارانی که به واسطه شدت بیماری کووید 19 خود در بخش مراقبت‌های ویژه قرار داشتند، حاضر بودند. اخیرا هم پژوهش‌های دیگری ثابت کرده‌اند که نقش منفی این آنتی‌بادی‌ها در غیر فعال شدن پاسخ سیستم ایمنی بدن به عوامل ویروسی بسیار پررنگ بوده و کسانی که علائم مرگباری از کووید 19 دارند، با چنین مشکلی دست و پنجه نرم می‌کنند.
متیو وودراف (Matthew Woodruff)، یک دانشمند متخصص سیستم ایمنی بدن از دانشگاه اموری آمریکا بوده که برای مدتی طولانی روی پاسخ سیستم دفاعی انسان به عوامل ویروسی کرونا و فرآیند تولید آنتی‌بادی‌ها کار کرده است. وودراف و تیمش در گذشته روی همین مسئله در رابطه با بیماران مبتلا به لوپوس (lupus) کار می‌کردند و با شروع پاندمی کرونا، تحقیقات این دانشمندان روی بحث ایمنی بدن و کووید 19 متمرکز شد.
تولید خودکار آنتی‌بادی و عفونت شدید
در گذشته محدودیت‌های زیادی در سر راه تحقیقات وودراف و تیمش وجود داشت و این محققان نمی‌توانستند نقش آنتی‌بادی‌های مخرب مورد نظر را به خوبی مشخص کنند. با این حال مقاله جدیدی توسط این دانشمندان آماده شده که یافته‌ای نگران کننده را به جامعه علمی اعلام کرده است؛ در حالتی که شدت بیماری کووید 19 یک مبتلا به حد مرگباری باشد، احتمال وجود فرآیند تولید اتوماتیک آنتی‌بادی‌هایی که نقش مخربی دارند، بسیار زیاد خواهد بود. این نتیجه‌گیری نه تنها در مداوای بیماران موثر خواهد بود، بلکه برای مقابله با عفونت موجود در بدن این مبتلایان هم به پزشکان کمک می‌کند.
وودراف می‌گوید که آنتی‌بادی‌های مخرب تولیدی بدن هر شخص بسته به نوع بیماری متفاوت خواهد بود؛ به عنوان مثال بیماران مبتلا به لوپوس نوعی از این پروتئین‌ها را تولید می‌کنند که پیش از هر چیزی دی ان ای بیمار را هدف قرار می‌دهد. دی ان ای مولکول‌هایی هستند که ژنوم انسان را به وجود می‌آورد.
این در حالی بوده که بیماران روماتیسم مفصلی در صورت ابتلا به مشکل سیستم ایمنی مورد نظر، آنتی‌بادی‌هایی را در بدن خود خواهند داشت که به جای حمله به دی ان ای، به سایر آنتی‌بادی‌های مفید و کارآمد ضربه می‌زنند.
جزئیات تحقیق در مورد شدت بیماری کووید 19
در جامعه پزشکی نقص مورد نظر در سلامت فرد که باعث حمله سیستم ایمنی به بافت سالم می‌شود، با عنوان کلی بیماری‌های خود ایمنی شناخته می‌شود. در همین رابطه، وودراف و تیمش برای رسیدن به نتایج نگران کننده خود، وضعیت 52 بیمار کرونایی بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه را بررسی کردند.
در ابتدا باید گفت که هیچ کدام از بیماران مورد نظر سابقه‌ای از بیماری‌های خود ایمنی نداشت، اما با این حال، دانشمندان خون آن‌ها را از لحاظ وجود آنتی‌بادی‌های مخرب آنالیز کردند. نتایج آنالیزها نگران کننده بود؛ دیده شده که بیش از نیمی از این 52 بیمار در بدن خود آنتی‌بادی‌های مخرب داشتند و همچنین بیش از دو سوم مبتلایانی که بیشترین میزان التهاب در بدن آن‌ها وجود داشت، نشانه‌هایی از نقص سیستم ایمنی و حمله این بخش از بدن به بافت‌های سالم پیدا شد.
البته یکی از محدودیت‌های تحقیق جدید وودراف و همکارانش با وجود نگران کننده بودن نتایج به دست آمده، به نبود اطلاعات کافی از نقش دقیق آنتی‌بادی‌های مورد نظر مربوط می‌شود. به بیان دیگر، تمامی داده‌های جمع‌آوری شده تا به امروز به ما نمی‌گویند که این آنتی‌بادی‌ها شدت بیماری کووید 19 یک مبتلا را دقیقا تا چه حد بدتر می‌کنند.
از طرف دیگر هنوز مشخص نیست که این فرآیند تولید خودکار آنتی‌بادی تا چه زمانی ادامه دارد. دیده شده که افراد معمولا تا چند هفته میزان زیادی از پروتئین‌های مورد نظر را در خون خود دارند، اما برای مشخص شدن مدت زمان دقیق‌تر باید تحقیقات بیشتری انجام شوند.
سوالات بی‌پاسخ
از طرف دیگر باید در نظر داشته باشیم که چنین وضعیتی از تولید بیش از اندازه آنتی‌بادی در مواجهه با ویروس کرونا، ممکن است در زمان استفاده از واکسن هم رخ دهد. به همین دلیل نقش این پروتئین‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی برای مقابله با پاندمی کرونا بسیار مهم است.
در واقع هنوز کسی به طور قطع نمی‌داند که آنتی‌بادی‌های مورد نظر واقعا به افزایش شدت بیماری کووید 19 کمک می‌کنند و یا وجود این پروتئین‌ها برای زنده نگه‌داشتن ما حیاتی است. با این حال دیده شده که علائم بیماری بسیاری از مبتلایان، با کمی تاخیر بروز می‌کنند و همین مسئله شاید گواه دیگری بر نقش مخرب سیستم ایمنی در بدتر شدن وضعیت افراد باشد.
از طرف دیگر دیده شده که بسیاری از پزشکان از داروی دگزامتازون به عنوان یک ترکیب ضعیف کننده سیستم ایمنی، برای مداوای برخی از وخیم‌ترین وضعیت‌های ابتلا به کووید 19 استفاده می‌کنند. در سایر موارد بروز بیماری‌های خود ایمنی در افراد هم این ترکیب برای جلوگیری از فعالیت مخرب سیستم دفاعی بدن به کار گرفته می‌شود.
مدتی پیش مقالاتی در مورد بروز بیماری با نام «سندروم التهاب چند سیستمی» در گجت نیوز منتشر کردیم که از بروز مشکلات حاد سلامتی در برخی از بازماندگان بیماری کووید 19 خبر می‌داد. این‌طور که به نظر می‌رسد، بعضی از کسانی که از آلودگی به کرونا ویروس جدید جان سالم به در می‌برند، مجبورند که با عوارض جانبی شدیدی دست و پنجه نرم کنند که گاها تا آخر عمر گریبان گیر آن‌ها خواهد بود. با این تفاسیر محققانی مانند وودراف احتمال دخالت آنتی‌بادی‌های مخرب در بروز این مشکل ناشناخته را مطرح می‌کنند.
آینده مقابله با کووید 19
ابهامات و سوالات بی‌پاسخ مطرح شده با وجود کشف تاثیر آنتی‌بادی‌های مخرب در شدت بیماری کووید 19 ادامه دارند و یکی از نگرانی‌های دیگری که مطرح شده، به وجود آمدن بیماری‌های خود ایمنی در کسانی است که ویروس کرونا را شکست داده‌اند. وودراف می‌گوید که احتمال بروز این نقص‌های سیستم ایمنی در افراد مورد نظر وجود دارد و در حالت بدبینانه، تولید بیش از حد آنتی‌بادی در موارد وخیم ابتلا به کووید 19، ممکن است به عارضه‌ای درازمدت تبدیل شود.
تست‌هایی که وضعیت 52 بیمار مورد نظر را مشخص کرد، به صورت تخصصی انجام نشده‌اند و در اکثر آزمایشگاه‌های کشوری مانند آمریکا، تجهیزات لازم برای انجام این تست‌ها وجود دارند. به همین دلیل انجام آزمایش‌های لازم برای مشخص کردن وجود آنتی‌بادی‌های مخرب در بدن بیماران کووید 19 کار چندان دشواری نبوده و بیمارستان‌های سراسر جهان در صورت دسترسی به تجهیزات مورد نیاز، با ردیابی این پروتئین‌ها در موقعیت بهتری برای نجات جان افراد قرار خواهند گرفت.
در واقع اگر بتوان تایید کرد که مورد شدیدی از آلودگی به ویروس کرونا، در بدن خود فعالیت بیش از اندازه سیستم ایمنی را تجربه می‌کند، این امکان فراهم می‌شود تا با ارائه درمان‌های مناسب، از بدتر شدن وضعیت فرد جلوگیری کرد. از طرف دیگر چنین کاری مقابله با عوارض بلند مدت بیماری را هم راحت‌تر می‌کند.
منبع: گجت نیوز/ sciencealert