طیف وسیعی از باکتری‌ها و ویروس‌ها، از طریق تماس با سطوح آلوده انتقال می‌یابند. عوامل بیماری‌زا می‌توانند از طریق یک فرد واسط به سطوح دستگاه‌های عمومی مثل تلفن‌های همگانی، دستگاه‌های خودپرداز، سطوح مختلف داخل مترو و اتوبوس، منتقل شوند.

دستگاه‌های خودپرداز از جمله وسایل عمومی هستند که افراد مختلف به طور روزمره از آن‌ها استفاده می‌کنند و تماس دست‌های کاربران با صفحه کلید آن‌ها، اجتناب ناپذیر است. مطالعات مختلف در سراسر جهان حاکی از این است که بر روی سطوح تمامی صفحه کلیدهای مورد مطالعه حداقل یک گونه باکتری پاتوژن وجود دارد.

مشکلی دیگری که باوجود حضور میکروارگانیسم‌ها در سطوح عمومی وجود دارد، افزایش باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک و دارای مقاومت‌های چندگانه دارویی در سراسر دنیا است. عفونت با باکتری‌های مقاوم به دارو، سبب افزایش شکست در درمان و افزایش شدت بیماری‌ها می‌شود.

انجام پژوهش در خصوص آلودگی سطوح عمومی در کشورهای مختلف اهمیت زیادی دارد. چرا که به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی، نمی‌توان نتایج آن را تعمیم داد. در ایران تحقیقات در خصوص آلودگی دستگاه‌های خودپرداز بسیار کم است. به همین دلیل پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مازندران، وضعیت آلودگی باکتریایی صفحه کلید دستگاه‌های خودپرداز شهر ساری را مورد بررسی قرار دادند و الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری‌های آن را شناسایی کردند. در انجام این مطالعه «علیرضا زارع» و «حمیدرضا گلی»؛ پژوهشگران میکروب‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، به همراه همکارانشان، مشارکت داشتند.

برای انجام این پژوهش در طول مدت سه‌ ماه (تیرماه تا شهریور ماه 1398) از کلیه دستگاه‌های خودپرداز مناطق پرجمعیت شهر ساری نمونه‌برداری انجام شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه، از نظر وجود نوع باکتری بررسی شدند.

در این مطالعه، از 200 نمونه جمع‌آوری شده در 194 نمونه آلودگی میکروبی مشاهده شد و فقط در سه درصد نمونه‌ها آلودگی میکروبی وجود نداشت. در نمونه‌های آلوده، 302 میکروارگانیسم از هشت نوع باکتری به‌دست آمد که 70 مورد مربوط به کلبسلا پنومونیه، 61 مورد استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، 55 مورد سودوموناس آئروژینوزا، 48 مورد پروتئوس میرابیلیس، 41 مورد اشرشیا کولای، 14 مورد استافیلوکوکوس اورئوس، 10 مورد باسیلوس سوبتلیس و سه مورد باسیلوس سرئوس بودند.

بررسی الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری‌های این مطالعه حاکی از افزایش قابل توجه میزان مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل آمپی‌سیلین، کوتریموکسازول، تتراسایکلین و همچنین افزایش نسبی مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌های سفتازیدیم و سیپروفلوکساسین بود. یکی از دلایل موثر در ایجاد این سطح بالای مقاومت، خود درمانی و مصرف خودسرانه این گروه آنتی‌بیوتیکی به دلیل ارزانی و دسترسی ساده آن‌هاست.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ به دلیل استفاده روزانه تعداد زیادی از مردم از دستگاه‌های خودپرداز، وجود هر گونه آلودگی در آن‌ها سلامت عمومی جامعه را به مخاطره انداخته و به عنوان کانون آلودگی برای افراد به ویژه افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، عمل می‌کند.

این محققان با توجه به اثر اسپری ضدعفونی‌کننده در کاهش آلودگی این سطوح، پیشنهاد می‌کنند: «می‌توان با ضدعفونی این صفحه کلیدها با اسپری الکل 70 درصد توسط بانک مربوطه و یا نصب محلول‌های ضدعفونی کننده دست در کنار این دستگاه‌ها و استفاده کاربران از آن‌ها، میزان آلودگی را کاهش داد. همچنین می‌توان با انجام برنامه‌های کنترلی بهداشتی نظیر نصب پلاکارهای بهداشتی در کنار دستگاه‌ها یا پخش برنامه‌های آموزشی از رسانه ملی به کنترل آلودگی‌ها و ارتقای سلامت عمومی جامعه کمک کرد».

نتایج به دست‌آمده از این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری‌های جداشده از صفحه کلید دستگاه‌های خودپرداز شهر ساری» در مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، منتشر شده است.

منبع: ایسنا