گفت‌و‌گو با نعمت احمدی استاد دانشگاه و حقوقدان را می‌خوانید.

آیا مجلس یازدهم از سر تقابل با دولت وارد شده است؟

این مسأله باید به دو صورت مورد بررسی قرار گیرد؛ اول موضوع شکل قانونی این مساله است که برابر با تبصره 1 قانون مدنی مصوبات مجلس توسط ریاست آن به دولت ابلاغ می‌شود. اگر دولت مصوباتی که توسط مجلس برای آنها ارسال می‌شود را ظرف 72 ساعت ابلاغ نکند، رئیس مجلس می‌تواند مصوبه را به روزنامه رسمی حق انتشار ابلاغ کند. وقتی که رئیس‌جمهور قانونی که مصوب شده را ابلاغ نمی‌کند رئیس مجلس طبق قانون دستور صادر شدن آن را می‌دهد، البته این مساله در دوران محمود احمدی‌نژاد هم سابقه دارد و در آن موقع هم دولت با مجلس اختلافاتی برای اجرای قانون داشتند. این مساله در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، رئیس دولت اصلاحات و هاشمی رفسنجانی هم سابقه دارد و البته در زمان بنی‌صدر نیز ما شاهد بودیم که وی مصوبه مجلس را ابلاغ نمی‌کرد و این مسأله باعث شد که به قانون مدنی تبصره‌ای را اضافه کنیم. این مطالب که عرض کردم شکل قانونی این موضوع است و اما شکل دیگر این اتفاق را باید به‌طور دیگری بررسی کنیم. ماهیت فعالیت‌های مجلس یازدهم را باید اینطور بررسی کنیم که ما دارای مجلس یکدستی هستیم و مجالس ما هم شکل انقلابی‌گری به خود گرفته‌اند. نمایندگان مجلس به باور من هنوز در دوره مناظرات و دوره تبلیغات مانده‌اند. البته رئیس مجلس جدید در تلویزیون برخی صحبت‌هایی انجام می‌دهند که جای تامل دارد و نمایندگان حرف‌هایی می‌زنند و حتی درخواست می‌کنند که رئیس جمهور را اعدام کنید. اینها مسائل حاشیه‌ای است که برخی نمایندگان مجلس یازدهم به آن می پردازند و به جای اینکه به فکر قانونگذاری باشند در بیرون از گود سپری می‌کنند. این نمایندگان هنوز در دوره تبلیغات سیر می‌کنند و به فکر مشکلات مردم در حد مطلوب نیستند. من یقین دارم که این قوانین پوپولیستی که ما در جامعه پول تزریق کنیم برای جامعه مفید نیست. تزریق پول در جامعه مساله ای است که هوگو چاوز در زمان احمدی‌نژاد به سیاست جمهوری اسلامی اضافه کرد و این اتفاق سال‌ها است که باعث تورم در جامعه شده است. این تورمی که در کشور درست شده به خاطر این است که در جامعه پول بدون برنامه تزریق می‌کنیم و نمی‌آییم طوری آن را در جامعه خرج کنیم که باعث برطرف کردن بیکاری شود و در مسائل عمرانی کشور کمک کنیم. ما در کشور دارای قوانین کمی هستیم و باید در اجرای آن بازنگری کنیم. مانند مساله پروتکل الحاقی که در روزهای اخیر توسط مجلس یازدهم ابلاغ شد و شورای امنیت اعلام کرد که برگشت ایران از تعهدات خود با ما هماهنگ شده است. دولت به‌صورت واضحی اعلام کرد که اجرای این قانون باعث می‌شود که تامین منافع ایران در جهان سخت شود و بایدن نیز بتواند برای اجماع علیه منافع ما فعالیت کند. تصویب این طرح‌ها در شرایطی که کشور دچار مشکلات فراوانی است تماما به ضرر مردم ایران تمام خواهد شد و بیان دولت روحانی هم این است که در صورتی که ایران از تعهدات خود در قبال اجرای برجام کوتاهی کند، باعث خواهد شد که دولت جدید آمریکا از اختلافات داخلی سوءاستفاده کند و احتمال آن وجود دارد که در آینده اگر مذاکراتی بین آمریکا و ایران اتفاق بیفتد ، امتیازات بیشتری از ایران بگیرند.
 
فکر می‌کنید در ماه‌های آخر دولت دوازدهم روابط دولت و مجلس به چه سمتی خواهد رفت؛ اختلاف آنها بیشتر خواهد شد یا در ماه‌های آینده شاهد تعامل قوا خواهیم بود؟

ما در 6‌ ماهه آخر دولت روحانی متاسفانه شاهد درگیری‌های زیادی بین دولت دوازدهم و مجلس یازدهم خواهیم بود و من پیش‌بینی می‌کنم که این اختلاف‌ها در ماه‌های آینده افزایش پیدا کند. آقای قالیباف و همفکران آن به دولت انتقاد می‌کنند که شما مشکلات اقتصادی را سامان ندادید. در برنامه چند روز اخیری که مجلسی‌ها در تلویزیون حضور داشتند و می‌گفتند که سالیانه در کشور ما مثلا چند‌میلیارد تومان کالا قاچاق می‌شود و اگر آن را به‌صورت دقیق مدیریت کنیم بسیار جلو خواهیم بود. بنده از آقای قالیباف سوال می‌کنم که شما در زمانی که رئیس مبارزه با قاچاق کالا بودید چرا با این مساله برخورد نکردید. می‌دانید که این صحبت‌ها به‌صورت مقطعی در افراد عادی تاثیرگذار است. عده‌ای بدون بررسی منابع ملی و برنامه‌ریزی برای اجرای آن قانون ابلاغ می‌کنند. منابع قانون‌هایی که مجلس تصویب می‌کند را باید دولت تامین کند و نمی‌شود فقط قانون تصویب‌کرد. آقای بیژن زنگنه اعلام کرده‌اند که پرداخت یارانه‌ها به مردم برای ما بسیار سخت است. با وجود این طرح‌ها در کشور ما مشکلات بیکاری و اشتغال و… حل نشده است و مشکلات مردم را حل نکرده است. سال‌ها است که دولت به مردم یارانه پرداخت می‌کند و در جامعه پول تزریق می‌کند و این مسأله فقط تورم در جامعه ایجاد کرده است. من پیش‌بینی می‌کنم که در ماه‌های آینده تقابل بین دولت و مجلس افزایش پیدا کند و از نوع ادبیات خوبی بین مسئولان استفاده نخواهد شد. ادبیات هولکی که بین دولت و مجلس ادامه دارد بی‌‌‌شک در ماه‌های آینده هم ادامه خواهد داشت. مردم در اختلافات که بین قوا وجود خواهد داشت ضرر را خواهند کرد و جای سوال است که مسئولان ما به مردم برای حل مشکلاتشان صدر صدی کمک نمی‌کنند و گاه در حاشیه به سر می‌برند.

برخی معتقدند که این نوع برخورد با رئیس‌جمهور و دولت به‌دلیل در پیش‌بودن انتخابات 1400 است؛ ارزیابی شما چگونه است؟

من امیدوارم مسئولان در مقابل مردم صادقانه رفتار کنند و در جلسات خصوصی هم اختلافات خود را بیان کنند و برای کمک کردن به مشکلات مردم تلاش کنند. آقای قالیباف ادبیات ریاست جمهوری را به خود گرفته است و من معتقدم که با نقدهایی که به دولت می‌کنند احتمالا برای چهارمین بار کاندیدای ریاست جمهوری خواهد شد. برخی در قالب یک اپوزیسیون قوه مجریه در حال تلاش هستند. مجلس باید در کنار قوه مجریه باشند باید به این نکته توجه داشت که موتور سوخت دولت، مجلس شورای اسلامی است. مجلس با قوانینی که تصویب می‌کند به دولت کمک می‌کند و باید برای حل مشکلات کشور همراه و کنار دولت باشد. این دو قوه اگر با یکدیگر در حل منافع ملی کشور حرکت کنند باعث آن خواهند شد که مشکلات مردم حل شود و مردم را نباید به مسائل حاشیه‌ای وارد کنند. اگر قرار باشد که مجلس یازدهم و دولت دوازدهم در جهت تخریب یکدیگر حرکت کنند قطعا مردم بیشترین آسیب را خواهند دید.

چندی است که بحث حضور نظامیان در انتخابات مطرح می‌شود؛ تحلیل شما از روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور نظامی چیست؟

اختیارات رئیس‌جمهور در قانون اساسی مشخص شده و حدودا شاید 30‌درصد اختیارات را دارد. عده‌ای هم اعتقاد دارند که رئیس‌جمهور به نوعی یک تدارکاتچی است. شما اول باید بررسی کنید تا متوجه این موضوع شوید که اصلا رئیس‌جمهور در ایران چه مقدار قدرت دارد و بعد از این موضوع باید نظامی‌بودن آن را بررسی کنید. در مجلس یازدهم افرادی که سابقه نظامی دارند بسیار بیشتر از مجلس‌های دیگر است. چه فرقی کرده مجلس یازدهمی که دارای نمایندگان نظامی هم است با مجلس‌های قدیم کشور که نظامیان کمتر بوده‌اند. به هر حال وضع مجلس در حد خودش است، مانند اینکه اعلام می‌کنند آقای قالیباف نظامی نیست و با لباس نظامی نیامده است. ایشان به‌عنوان رئیس مجلس با سابقه نظامی که دارد چه تفاوتی با قبل کرده است. به گفته رئیس دولت اصلاحات، رئیس جمهور در ایران گویی تدارکاتچی است و حدود اختیارات آن کم است. فردی که در کشور ما به ریاست جمهوری می‌رسد دیگر سمت نظامی ندارد و فقط با کت و شلوار می‌آید. وقتی که اختیارات رئیس‌جمهور در کشور ما مشخص است، اگر رئیس ستاد ارتش هم به ریاست‌جمهوری برسد در اختیارات آنها تفاوتی ندارد. رئیس‌جمهور نظامی هم بیشتر از ابزاری که در اختیار دارد، نمی‌تواند برای کشور کاری کند. طبق قانون قدرتی که روحانی یا همه روسای جمهور نظام در این 40‌ساله انقلاب داشته‌اند، در اختیار رئیس‌جمهور نظامی هم همان اختیارات خواهد بود. ما در کشور یک ماشینی داریم به اسم قوه مجریه و تفاوتی ندارد که راننده این ماشین چه کسی باشد، اما آنچه که مهم است رئیس‌جمهور نظامی می‌تواند با قدرتی که دارد از منابع مالی بیشتری استفاده کند و این مسأله فقط مهم تلقی می‌شود. بخشی از فرمان اداره کشور در دست قدرت مجریه است و رئیس جمهور در کشور دارای قدرت بالایی نیست.

با وجود شرایط فعلی جامعه و نگاه بی‌‌‌تفاوت مردم به انتخابات وضعیت اصلاح‌طلبان و حضورشان در 1400 را چگونه می‌بینید؟

اصلاح‌طلبان در انتخابات سال آینده ممکن است که در دماوند و یک حوزه انتخاباتی رای بدهند اما حضور جدی در انتخابات نخواهند داشت و البته اصلاح‌طلبان فرد مناسبی را ندارند تا در انتخابات 1400 برای ریاست‌جمهوری معرفی کنند. اصلاح‌طلبان چون جزو مردم هستند انتخابات را تحریم نمی‌کنند اما احتمالا حضور گرم هم نخواهند داشت. انتخابات سال آینده رقابتی بین اصولگرایان با همدیگر است و البته اصلاح‌طلبان شاید با کاندیداهای دسته 3 و4 خود در انتخابات وارد شوند.

آقای احمدی‌نژاد در هفته‌ها و ماه‌های اخیر کاملا در مقام اپوزیسیون موضع‌گیری و صحبت می‌کند اما شاهد هیچ ‌برخوردی با وی از سوی دستگاه‌های مسئول نیستیم؛ این مساله را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟

احمدی‌نژاد مانند فردی حاشیه ساز در خانه‌ای می‌ماند که شیشه خانه را هم می‌شکند، اما کاری با آن ندارند. احمدی‌نژاد در لحظه فکر کرده و عمل می‌کند لذا کسی با او کاری ندارد. اکنون احمدی‌نژاد مثل بچه‌ای شده که با وجود اینکه به پای پدر و مادر خود می‌پیچد اما کسی با او کاری ندارد.

منبع: دیده بان ایران