در حالی که خبرگزاری بلومبرگ از احتمال از سرگیری مذاکرات احیای برجام در حاشیه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواخر ماه سپتامبر خبرداده است، اما به نظر می رسد که بلاتکلیفی در خصوص ادامه این مذاکرات همچنان ادامه داشته باشد.

هرچند دو شب گذشته، رئیس جمهور اعلام کرد که دولتش با اصل مذاکره مخالف نیست.
در همین رابطه، یک تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی با کافی ندانستن این اظهارات گفت: آقای رئیسی باید به صحنه بیاید و با مسئولینی که در رده های بالای حاکمیتی هستند به یک جمع بندی و تصمیمی نهایی برسد.

احمد شیرزاد در گفت وگو با خبرنگار جماران، درباره گشایش های احتمالی در حوزه مذاکرات و رفع تحریم ها در داخل کشور گفت: به نظرم این مساله ارتباط مستقیمی به داخل کشور دارد. برخلاف آنچه به نظر می رسد که انگار لنگرگاه سیاست خارجی ما در خارج از کشور است، ولی واقعیت نشان می دهد که لنگرگاه سیاست خارجی در داخل ایران و در سازوکارهای جناح های درون کشور تعریف می شود.

دست به عصا عمل کردن رئیس جمهور در خصوص مذاکرات به ضرر کشور است
وی افزود: با کنار رفتن دولت روحانی و به نوعی حذف مجموعه اصلاح طلبان از حاکمیت و یکدست شدن قوای تصمیم گیری، آنچه اهمیت پیدا کرده، تضادهای داخلی جریان اصولگرا است. به نظر می رسد که در خصوص حل مسائل سیاست خارجی، اختلافات داخلی جریان اصولگرا اهمیت بیشتری پیدا کرده است. به بیانی روشن تر، دولت آقای رئیسی این نگرانی را دارد که اگر در مذاکرات، با ابتکار عمل و شجاعتی سیاسی بخواهد مساله اصلی سیاست خارجی کشور را حل کند، آماج حملات و تهمت های جناح اصولگرا قرار گیرد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی و بین الملل ادامه داد: آقای رئیسی با اینکه ظاهر شجاعانه ای دارد، اما به شدت محتاط عمل می کند و دلش نمی خواهد کسی از او رنجیده شود. به این دلیل است که می بینیم بسیار دست به عصا و آهسته عمل می کند. البته این رویه به ضرر کشور است و فرصت ها بسیار گذرا هستند. متاسفانه هر یک روز و هفته ای که در این حالت سپری می شود، ضررهای هنگفت میلیاردی برای کشور به دنبال دارد. و خود این فضای بلاتکلیفی موضوعی نیست که ضرورت داشته باشد.

مشکل آقای رئیسی این است که می خواهد رضایت همه را جلب کند
او اظهار کرد: زمینه مذاکرات و صورت مساله از چند ماه گذشته فراهم شده است. در واقع ما قریب به 4 ماه زمان را از دست داده ایم، صرفا به این خاطر که تکلیف انتخابات مشخص شود و پروسه حذف میانه روها از حاکمیت کامل شود. حالا که امروز این اتفاق افتاده است اگر دو سه ماه دیگر هم به این روال بگذرد تا آقای رئیسی بخواهد موافقت همه را جلب کند هیچ کاری پیش نخواهد رفت.

شیرزاد گفت: مشکل آقای رئیسی این است که گویی می خواهد رضایت همه را جلب کند. ایشان در واقع می خواهد تمامی ائمه جمعه را راضی کند و به دنبال این است که هیچکدام از نهادهای امنیتی و روزنامه های تندرویی که در کشور هستند، اعتراض نکنند و یا اینکه هیچ گوینده و نویسنده ای ناراضی نباشد. در حالی که اگر ایشان این رویه را در ادامه دهد، هر اقدام ساده ای از سوی دولت ماه ها به طول خواهد انجامید.

رئیس جمهور اعلام کرد که با اصل مذاکره مخالف نیست
او بیان کرد: آقای رئیسی قادر نخواهد بود که برای انجام هر کاری، امضاء همه را بگیرد. رئیس جمهور در اقدامی مثبت دو شب گذشته اعلام کرد که با اصل مذاکره مخالف نیست و این اظهارات طنین خوبی هم داشت. اما باید گفت که این اظهارات کافی نیست؛ آقای رئیسی باید به صحنه بیاید و با مسئولینی که در رده های بالای حاکمیتی هستند به یک جمع بندی و تصمیمی نهایی برسد. ایشان باید بداند که هر اقدامی در این زمینه بدون سروصدا و اعتراض نخواهد بود. اگر رئیس دولتی بخواهد ملاحظاتی بالا داشته باشد تا مورد اعتراض واقع نشود، هیچ کاری را پیش نخواهد برد.

این تحلیلگر سیاسی درباره سرنوشت برجام و اظهارات اخیر برخی شخصیت های اصولگرا راجع به آن گفت: اصولگرایان دو دسته هستند و یک گروه از آنها که امروز روی کار آمده اند اصولا مشکل شان با برجام این بود که چرا روحانی آن را اجرا می کند و مشکلی با اصل توافق و مذاکره با آمریکا و سایر قدرت های جهانی نداشتند. بنابراین امروز شرایطی فراهم شده که آنها بتوانند خودشان این مسیر را پیش ببرند. این دسته از اصولگرایان که شاید در اکثریت هم باشند نهایتا ممکن است به جمع بندی روشنی درباره برجام برسند.

بعید است که آقای رئیسی با کاسبان تحریم به توافق برسد
وی با اشاره به دسته دوم اصولگرایان گفت: بخش هایی از این جریان چه به لحاظ منافع اقتصادی و چه از نظر ایدئولوژی، دنبال آن هستند که ایران هرگز به هیچ توافقی نرسد و همیشه در حالت تنش با قدرت های جهانی باشد. این گروه همان کاسبان تحریم هستند و در زمره کسانی هستند که جز در شرایط تحریم، منافع فکری و ایدئولوژیک و یا منافع اقتصادی، سیاسی شان تامین نمی شود. بعید است که آقای رئیسی با این گروه به توافق برسد. ولی احتمالا با گروهی از اصولگرایان که معتقدند برجام و مذاکرات باید از جانب آنها به نتیجه برسد، به جمع بندی روشنی خواهد رسید.

شیرزاد همچنین در خصوص رویکردی که ایران در قبال تحولات افغانستان در پیش گرفته است، گفت: رویکردی که ایران داشته تا اینجای کار چندان قابل انتقاد نیست. به هیچ وجه به صلاح کشورما نیست که در بحث مقابله با طالبان و دولتی که آنها تشکیل می دهند پیشتاز شده یا بیش از سایر کشورهای جهان وارد میدان شویم.

ذوق زدگی اصولگرایان از به قدرت رسیدن طالبان بی معناست
او افزود: معرکه افغانستان برای ما هیچ سودی به همراه نخواهد داشت. همین طور که می بینید امروز همه قدرت های اروپا و آمریکا دست روی دست گذاشته اند و هیچ دولتی موضع صریحی اعلام نمی کند. البته این موضوع نباید باعث شود که عده ای از اصولگرایان از قدرت گرفتن طالبان ذوق زده شوند. چرا که این ذوق زدگی آنها بی معناست. از طرف دیگر نیز ممکن است برخی جریان ها میل به طالبان ستیزی در ایران داشته باشند که این هم سیاست درستی نیست.

این تحلیلگر سیاسی و بین الملل بیان کرد: هر مقاومتی که قرار است در افغانستان شکل بگیرد باید درون جوش باشد و از داخل مردم افغانستان بجوشد. از این رو، باید به معادلات قدرت داخل آن کشور نگریست و تصمیم مناسب را اتخاذ کرد. به همین دلیل، به نظرم موضع بی طرفی و نظاره گری در خصوص افغانستان می تواند موثر باشد و نباید عجله کرد.

تهدید بودن یا نبودن طالبان بستگی به این دارد که با چه نوع طالبانی مواجه باشیم
او با توجه به برخی تحلیل ها در خصوص خطرناک بودن قدرت گرفتن طالبان در افغانستان گفت: در این خصوص هنوز نمی توان تحلیل دقیقی ارائه داد. اینکه آیا طالبان برای ما تهدید خواهد بود یا نه، بستگی به این دارد که با چه نوع طالبانی مواجه باشیم. اگر آنها دست به تشکیل حکومتی عرفی بزنند که البته با نگاهی به وضعیت فعلی شان، چاره ای جز این کار ندارند، دیگر نمی توانند همچون گذشته رفتار کنند. آنها با اینکه سازوکار سرنگونی یک حکومت را در اختیار داشتند ولی برای تشکیل یک حکومت نیاز به همکاری عوامل زیادی در افغانستان دارند و باید بتوانند مجموعه تکنوکرات ها و کسانی را که در داخل کشور و در اداره آن توانمند هستند، جذب کنند. این فرآیند ممکن است ما را با طالبانی مواجه کند که بتوانیم در کنار آنها منافع کشور خودمان را دنبال کنیم.
وی در پایان گفت: اگر قرار باشد ادامه حاکمیت طالبان در امتداد جنگ و خونریزی و ناامنی و هرج و مرج در افغانستان باشد مسلم است که چنین وضعی امنیت ما را نیز تهدید خواهد کرد. فعلا اما باید کمی صبور بود و به آینده نگاه کرد.

منبع: جماران