در حالی که تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز در کشور بر عهده دولت است این روزها تأمین سفره خانوار و جلوگیری از کوچک شدن آن به یکی از مشکلات اصلی و دغدغه‌های مهم خانواده‌ها تبدیل شده است. مرغ و تخم مرغ به عنوان یکی از کالاهای اساسی در سفره مردم، در هفته‌ها و ماه‌های اخیر با افزایش قیمت نامتعارف روبرو شده است.
 
این گرانی‌های اخیر واقعاً توجیه ندارد؛ بسیاری از این گرانی‌های اخیر واقعاً توجیه ندارد؛ باید علاج بشود و قابل علاج است؛ بایستی مسئولین با هماهنگی علاج کنند
ناکارآمدی اجرایی در مدیریت امور جاری و البته قوت غالب مردم که باعث رنجش هم‌وطنان شده است، تا آنجایی پیش رفت که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات‌شان در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اعظم (ص) و امام صادق (ع) که هم‌زمان با سالروز ملّی مبارزه با استکبار جهانی هم بود، فرمودند:خیلی از مشکلات کنونیِ ما ربطی هم به تحریم و مانند این چیز‌ها ندارد؛ مربوط به خود ما است، مربوط به ناهماهنگی‌ها است. این گرانی‌های اخیر واقعاً توجیه ندارد؛ بسیاری از این گرانی‌های اخیر واقعاً توجیه ندارد؛ باید علاج بشود و قابل علاج است؛ بایستی مسئولین با هماهنگی علاج کنند. شما نگاه که میکنید، گرانی از گوشت قرمز و گوشت مرغ و گوجه فرنگی بگیرید تا پوشک بچّه [وجود دارد]؛ خب گرانی‌های اینها، گرانی‌های بی‌دلیلی است، هیچ استدلالی پشت این گرانی‌ها وجود ندارد؛ و جنس هم هست؛ هم وزارت صمت، هم مسئولین تعزیرات، هم بسیج، هم بعضی از دستگاه‌های دیگری که مرتبط با قضیّه هستند، [مثل]گمرک و دیگران، با همدیگر همکاری کنند و این مشکل را از جلوی پای مردم بردارند؛ همه‌ی این‌ها قابل کنترل است؛ بنابراین با مدیریّت هماهنگ دستگاه‌ها این مشکلات قابل برطرف شدن است.
 
در حالی که تولیدکنندگان موضوع گرانی مرغ و تخم‌مرغ را به کمبود و گرانی نهاده‌های خوراکی نسبت می‌دهند، دولت از سیستم نظارتی الکترونیکی به نام بازارگاه برای کنترل بازار و توزیع عادلانه نهاده‌ها استفاده می‌کند؛ سامانه‌ای که به گفته مسئولان و تولیدکنندگان هنوز در بخش‌هایی دارای نواقص و کمبود‌هایی است که باید برطرف شوند.
حتی بعد از تعیین سهمیه و پرداخت هزینه آن در بازارگاه، نهاده با تاخیر به دست مرغدار می‌رسد

ناصر نبی‌پور رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران در گفت‌وگو با میزان، ضمن تایید این انتقاد به سامانه مذکور، با اشاره به اینکه حتی بعد از تعیین سهمیه و پرداخت هزینه آن، نهاده با تاخیر به دست مرغدار می‌رسد، گفت: با اینکه در روز‌های پایانی آبان ‌ماه هستیم، اما هنوز سهمیه این ماه تعیین نشده است، و حتی در مواقعی بعد از تعیین سهمیه، نهاده با تأخیر یک ماهه به دست مرغدار می‌رسد که در این فاصله زمانی مرغدار باید نیاز خود را در بازار آزاد تهیه کند.

موضوعی که با توجه به گفت‌وگوی رئیس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان با میزان، بار‌ها توسط این انجمن در جلسات ستاد تنظیم بازار به آن پرداخته شده است. مهدی نجف‌پور با استناد به صحبت‌های تولیدکنندگان مبنی بر نبود و کمبود نهاده خوراکی در سامانه بازارگاه گفت: وزارت جهاد کشاورزی عنوان می‌کند نهاده‌های دامی بر اساس ارز 4200 تومانی وارد شدند و مرغدار باید آن را از این شبکه خرید کند، ولی مرغدار می‌گوید نمی‌تواند نهاده را از این شبکه تهیه کند بنابراین یا سامانه‌ای به نام بازارگاه دارای ایراداتی است یا ما نمی‌توانیم آن را مدیریت کنیم که مرغدار مجبور است نهاده مورد نیاز برای خوراک طیور خود را با چند برابر قیمت از بازار آزاد تهیه کنند.

این در حالی است که رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، در جلسه هفته گذشته ستاد تنظیم بازار از بهبود تخصیص نهاده‌ها و فاکتور تخم‌مرغ و مرغ از درب تولیدی خبر داد و از برنامه نظارت بر واحد‌های عرضه کالا در بازار و برخورد جدی با متخلفان و گران‌فروشان خبر داد و در بخشی از صحبت‌های خود نسبت به کنترل بازار آزاد نهاده‌های خوراکی دام و طیور و عرضه صددرصد آن در داخل شبکه در کوتاه‌ترین زمان ابراز امیدواری کرد.
چنین به نظر می‌رسد اقدامات دولت بیشتر برای کنترل گرانفروشی بوده است و هنوز برای کنترل گرانی و بازار آزاد اقدام موثری  انجام نداده است. بازاری که به گفته نبی‌پور به دلیل کمبود نهاده در سیستم توزیع رسمی، با افزایش روزافزون تقاضا روبرو شده است به طوری که در حال حاضر سویا با قیمت بیش از 16 هزار تومان و ذرت با قیمت چهار هزار تومان در آن داد و ستد می‌شود، قیمتی که باعث افزایش هزینه تمام شده برای تولید کننده می‌شود و با وارد شدن این هزینه‌ها به فرمول قیمت‌گذاری، پرداختی از جیب مصرف کننده نیز بالا رود.

اینکه قیمت مصوب و نهایی محصول باید هم رضایت تولید کننده و هم مصرف کننده را جلب کند یک اصل برای رونق بازار است، در حالی که ستاد تنظیم بازار به نفع مصرف کننده هنوز قیمت مصوب را با اختلاف چهار هزار تومانی بالاتر از قیمت مورد تایید این ستاد عنوان می‌کند، رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران قیمت تمام شده برای هر کیلو تخم مرغ را برای تولید کننده و در شرایط تامین نهاده دولتی، بالغ بر 15 هزار تومان عنوان کرد و در ادامه به هزینه‌های سایر نهاده‌ها ماننده بسته‌بندی، مکمل، ریز مغذی‌ها و واکسن اشاره کرد و گفت: قیمت دستوری برای خرید تخم‌مرغ 12 هزار تومان تعیین شده است در حالی که قیمت نهاده‌های دیگر افزایش چشمگیری داشته است به عنوان مثال واکسن آنفولانزا نسبت به چندین هفته پیش 500 تا 600 درصد افزایش قیمت داشته است.

رئیس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف کنندگان با انتقاد از عملکرد ستاد تنظیم بازار گفت: برای مدیریت بازار و حمایت از تولیدکننده نباید افزایش قیمت را به‌عنوان گزینه اول انتخاب کنیم؛ اینجا بانک مرکزی و یا سازمان مدیریت و برنامه باید با تامین ارز و حمایت ریالی از تولید کننده، وارد عمل شوند، متاسفانه ستاد تنظیم بازار یک قدم عقب‌تر از بازار حرکت می‌کند یعنی وقتی بازار متلاطم می‌شود بعد از آن قیمت مصوب را افزایش می‌دهد و گزینه آخر را همان اول انتخاب می‌کند.
نهاده‌های خوارکی دام با تک نرخ وارد کشور می‌شود و بایدبه صورت تک نرخ در کشور عرضه شود

از نظر نجف‌پور بخشی از وضعیت نابسامان بازار مربوط به نظارت ضعیف است و بخش دیگر آن به ابهام در تولید و آماری است که مرغدار و تشکل‌های مرغ و تخم‌مرغ ارائه می‌دهند. وی در این خصوص با بیان اینکه نهاده با تک نرخ وارد کشور می‌شود و بایدبه صورت تک نرخ در کشور عرضه شود به اهمیت نقش نظارت در کنترل بازار تاکید کرد و در کنار آن ابهام در میزان تولید و آماری که تشکل‌های مرغ و تخم‌مرغ اعلام می‌کنند را عامل موثر دیگری در وضعیت فعلی بازار عنوان کرد.

از طرفی به گفته رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران بخشی از مشکلات مربوط به کمبود نهاده‌های دامی، به شرکت‌های واردکننده برمی‌گردد و برخی از این شرکت‌ها با کم کردن چند تُن از سهمیه تعیین شده هر واحد و پس دادن هزینه آن به مرغدار باعث ایجاد تنش و نابسامانی در بازار می‌شوند.

مشکلی که به نظر می‌رسد با یک سیستم نظارت و توزیع کامل، قابل حل است که البته برای رسیدن به آن همانطور که حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بخشی از بیانات‌شان در روز میلاد پیامبر اعظم (ص) اشاره کردند نیاز به همکاری بین بخشی در نهاد‌های مرتبط دارد؛ و در صورت ایجاد این همکاری و هماهنگی، نهاده خوراک دام تنها با یک نرخ و در شبکه رسمی به تولید کننده عرضه خواهد شد.

با توجه به گفته‌های نبی‌پور با حذف بازار آزاد نهاده‌های خوراک دام، احتمالا مشکل فعلی تعیین سهمیه و دریافت به موقع نهاده نیز حل خواهد شد چرا که این تاخیر در تعیین سهمیه و توزیع آن مربوط به کمبود نهاده در بازارگاه است و سیستم دولتی با کمک گرفتن از تشکل‌ها می‌تواند بهتر و سریع‌تر به بازار سامان دهد چرا که اطلاعات تشکل‌ها از وضعیت واحد‌های تولیدی و نیاز آن‌ها جزئی‌تر و بیشتر است.

تخم مرغ و مرغ از منابع اصلی تامین پروتئین سفره خانواده‌های ایرانی هستند و مصرف آن‌ها نسبت به سایر محصولات پروتئینی بیشتر است به گونه‌ای که طبق آمار سازمان دامپزشکی کشور در سال گذشته مصرف سرانه گوشت مرغ در کشور معادل 32 کیلوگرم و دو برابر میانگین مصرف جهانی بوده است؛ بنابراین لزوم اقدام جدی برای تنظیم این بازار و ایجاد تعادل در قیمت‌ها به‌طوری که هم از حقوق تولیدکننده و هم حقوق مصرف کننده حمایت شود، ضروری است. وظیفه‌ای که با بازگشت مسئولیت تنظیم بازار نهاده‌های دام و طیور به وزارت جهاد کشاورزی، بر عهده معاونت امور دام سپرده شد.

منبع: میزان