---

اقتدار صنعت دفاعی به روایت آمار

توانمندی های نظامی کشورمان که روزگاری حتی سیم خاردار را هم باید از خارج وارد می کرد اکنون به جایی رسیده است که حداقل در برخی حوزه های نظامی جزو چند کشور اول جهان به شمار می رود.

دستاوردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در 43سال پس از انقلاب اسلامی از جمله پیشرفت هایی به شمار می روند که قطعا با ادامه رژیم پهلوی، دستیابی به آن ها با توجه به وابستگی خارجی شدید رژیم از یک سو و نبود احساس نیاز به تولید اقلام دفاعی از سوی دیگر هرگز به دست نمی آمد.  در طول چند دهه گذشته  این واقعیت به طور ملموسی خود را نشان داد  که تغییر در ائتلاف‌های بین المللی می تواند در برنامه ریزی‌های دفاعی کشورها  اختلال ایجاد کند و نیروی نظامی آن‌ها را در موقعیت آسیب پذیری قرار دهد از این رو جمهوری اسلامی ایران با عنایت به این واقعیت به سمت خودکفایی دراین حوزه پیش رفت. ایران قبل از انقلاب تنها قادر به تولید حدود 30خانواده از محصولات دفاعی بود اما امروز این عدد با رشدی عجیب و غریب به 770 خانواده رسیده، پیشرفت هایی که امروز توانسته در بخش های مختلف دفاعی دست برتر را به ایران در منطقه بدهد و بیش از سه دهه خیال خام تهاجم به ایران عزیز را از سر دشمنان منطقه ای و فرامنطقه ای ما بیرون کند. امروز و طبق جدیدترین آمارهای مؤسسات غربی نظامی رتبه کشورمان در حوزه محصولات دفاعی در سال 2018 ، سیزدهم جهان است و در زمینه هزینه‌های نظامی نیز در رتبه 33 جهان قرار داریم. به مناسبت چهل و سومین سالگرد فجر انقلاب اسلامی از زاویه ای دیگر نگاهی انداخته ایم به توانمندی های نظامی کشور؛ آن جا که در پس چهار دهه تحریم سخت تسلیحاتی، ایران اسلامی توانست با هزینه بسیار و جهادی عظیم معجزه ای را رقم بزند که امروز بازدارندگی حاصل از آن را همه از دوست و دشمن نظاره گر هستند. گزارش پیش رو بخش کوچکی از این دستاوردهاست که سعی شده به اجمال و در این روزهای پر خاطره تدوین شود:
موشک هایی که خواب را از دشمن ربوده اند 
قطعا مهم ترین و راهبردی ترین حوزه پیشرفت تسلیحاتی ایران که توانسته بازدارندگی بالایی نیز به کشور بدهد، حوزه موشکی است. در این سال ها متخصصان کشورمان توانستند با دست خالی و تحت تحریم های شدید، موشک ها و راکت های ایرانی را با سوخت های جامد و مایع با برد  تا 2000 کیلومتر بسازند و تست کنند و رعب و وحشت به دل دشمن بیندازند و حتی گفته می شود ایران برای رسیدن به اهداف بیشتر از 2000کیلومتر هم مشکل فنی و دانشی ندارد و زمانی که نیاز باشد از این عدد هم خواهد گذشت. زمانی ایران فکر ساخت موشک را هم نمی کرد اما جنگ تحمیلی و حملات موشکی صدام باعث شد تا ایران با تشویق ها و حمایت های رهبر انقلاب (رئیس جمهور وقت) و آیت ا... هاشمی( فرمانده وقت جنگ) با مدیریت اجرایی شهید حاج حسن طهرانی مقدم به سمت ساخت موشک های کوتاه برد و میان برد برود. نتیجه همه این تلاش ها به موشک شهاب یک انجامید و پس از آن شهاب2 و 3 چشم جهانیان را در زمان خود خیره کرد و معروف ترین موشک های ایرانی شدند. از آن زمان تاکنون پیشرفت های زیادی را در این عرصه شاهد بودیم. امروز مدرن ترین موشک ایرانی به نام خرمشهر با 2هزار کیلومتر برد و حدود 20تن وزن و سر جنگی هدایت شونده می تواند همه اهداف دشمن ما را در اطراف کشورمان تهدید کند. این مهلک‌ ترین موشک بالستیک ایران، در زمان رونمایی از سوی نشریه آمریکایی نیوزویک به عنوان یک «سیلی» به گوش ترامپ و نتانیاهو توصیف شد.
هویزه؛ گل سرسبد موشک های کروز
اما داشته های موشکی ایران تنها به موشک های بالستیک منحصر نشده و بر اساس یک اصل راهبردی، کشورمان در صنعت دفاعی توانسته طیف متنوعی از راکت ها و موشک های کروز را تولید کند که شاید بتوان گفت گل سرسبد موشک های کروز ساخته شده در ایران «هویزه» نام دارد. موشک کروز برد بلند زمینی «هویزه» ساخته متخصصان و دانشمندان عرصه دفاعی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با آزمایش پروازی موفق در نمایشگاه صنعت دفاعی رونمایی و آماده تحویل به هوافضای سپاه شد. همچنین به تازگی موشک های کروز ابومهدی و حاج قاسم هم رونمایی شدند که در نوع خود عرصه جدیدی را به روی توان دفاع کشور می گشایند. موشک حاج قاسم در واقع نسل جدید موشک‌های نقطه‌زن فاتح110 محسوب می‌شود و از قابلیت عبور از سامانه های دفاع موشکی بهره می برد و می تواند اهداف متعددی از استحکامات بتنی و اهدافی در اعماق زمین را منهدم کند. ویژگی اصلی موشک ابومهدی نیز این است که  قابلیت شلیک از عمق را دارد و برای استفاده به نیروی دریایی تحویل شده که می تواند امنیت را به مرزهای آبی ایران تا عمق هزار کیلومتری بدهد. به این ترتیب خانواده موشک‌های کروز ایرانی که تا پیش از این با موشک کروز قدیر برد 300 کیلومتری را تجربه کرده بود، حالا با ابومهدی با یک جهش سه برابری در حوزه برد مواجه شده است. فهرست بلند بالای موشک های کروز ایران که در گذشته رونمایی شده بودند عبارتند از شهاب ثاقب، کروز قادر، نصر، ظفر، نصر هواپایه، کروز نصیر، قدیر، کروز دریایی نور، موشک پدافند هوایی میان برد شلمچه، موشک پدافند هوایی صیاد2، موشک قاصد3 که روی هواپیمای اف 4 نصب می شود و از صد کیلومتری به هدف اصابت می کند،  اژدر پیشرفته 324 ، موشک های توفان M3  و توفان 7 که نسل جدید موشک هدایت شونده ضد زره هستند، همچنین موشک اخگر که برای نصب روی پهپادها طراحی شده و جدیدترین سلاح پهپادهای ایرانی به شمار می رود و از فاصله 30 کیلومتری قابلیت شلیک به سمت اهداف را دارد.
تسلط بر دشمن از آسمان 
علاوه بر موشک، پهپادها (پرنده های هدایت پذیر از راه دور) از دیگر تولیدات جذاب و بسیار مهم صنعت دفاعی کشورمان در سال های پس از انقلاب اسلامی به شمار می روند. تجهیزاتی مهم و راهبردی که امروز در هر ارتش مدرنی جزو واجبات است و به مدد تلاش متخصصان دفاعی کشورمان می توانیم ادعا کنیم جزو پنج کشور سازنده پهپادهای رزمی و شناسایی در دنیا هستیم. مهم ترین پهپاد این روزهای نیروهای مسلح کشورمان که در رزمایش ذوالفقار ارتش به پرواز درآمد و توانست با پیمایش هزار کیلومتر بر فراز اقیانوس هند هدف را متلاشی کند، پهپاد سیمرغ نام دارد که پس از به اسارت گرفتن پهپاد جاسوسی RQ170 آمریکایی از روی آن ساخته شد. پرنده ای غول آسا با 12.5 متر طول و 5 متر عرض که می تواند تا 8 بمب هوشمند را نیز حمل کند و ضمن شناسایی محل به بمباران نیز بپردازد. علاوه بر این، پهپاد کمان 12 نیز از جمله جدیدترین پهپادهای ایرانی به حساب می آید.
چشمان همیشه بیدار 
اما مگر می شود کشوری بزرگ با موقعیتی مهم و در یک منطقه حساس، در زمینه پدافند هوایی قدرتمند نباشد؟ شاید بزرگ ترین نقطه ضعف ما در دوران جنگ تحمیلی همین پدافند هوایی بود. تجربه تلخ بمباران شهرها و مردم غیر نظامی، متخصصان ایرانی را واداشت تا برای چنین ضعف مهمی چاره اندیشی کنند و به سمت طراحی و ساخت بروند. امروز ایران جزو معدود کشور‌هایی در جهان است که با اتکا به توانمندی‌های داخلی پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاعی ضد موشکی را تولید کرده است، سامانه‌هایی که به عنوان سپر دفاعی کشور دشمنان را از هرگونه تجاوز احتمالی پشیمان خواهد کرد. شاهکار این سامانه ها، باور 373 نام دارد که از روی نمونه روسی اس 300ساخته شده اما بسیار پیشرفته تر است و کار حراست از مهم ترین نقاط کشور از جمله برخی سایت های هسته ای را برعهده دارد. اس 300سامانه پدافندی پیشرفته روسی است که قرار بود در سال 2008 به ایران داده شود اما تحریم های شورای امنیت و بدقولی روس ها این موضوع را به تعویق انداخت تا ایران خود به فکر ساخت پدافند بومی در سطح اس 300بیفتد. کشورمان طراحی و ساخت باور 373 را با این شرایط شروع کرد و حتی زمانی که در سال 96، چند گردان از سامانه اس 300از سوی روسیه به ایران داده شد باز هم کار ساخت باور 373 متوقف نشد تا این که سال گذشته با حضور رئیس جمهور از این سامانه رونمایی شد. «باور 373» را باید پیچیده ترین و مهم ترین سامانه پدافند هوایی موشکی ساخت داخل (و حتی پیچیده ترین پروژه دفاعی تاریخ ایران) به حساب آورد که کار طراحی، ساخت، تست و عملیاتی شدن آن در کمتر از یک دهه به دست متخصصان ایرانی در داخل کشور انجام شده است. از دیگر سامانه های مهم در پدافند هوایی کشور می توان به سامانه بومی سوم خرداد اشاره کرد که با انهدام پهپاد پیشرفته گلوبال هاوک آمریکایی در سال 1398 درخشید. این پهپاد در زمان اصابت موشک 22 کیلومتر از پرتابگر فاصله داشت و در ارتفاع بیش از 15 کیلومتری در حال پرواز بود. بدین ترتیب، اولین شکار عملیاتی توسط یک سامانه کاملا بومی ایرانی، به نام سامانه سوم خرداد ثبت شد که سند محکمی برای اثبات  توانایی بالای سامانه‌های بومی پدافند هوایی ایرانی بود. سامانه پدافند هوایی 15 خرداد که از موشک صیاد 3 بهره می گیرد، می تواند شش موشک را همزمان در 85 کیلومتری رهگیری و در فاصله 45 کیلومتری منهدم کند. آن چه از پدافند هوایی پیش از انقلاب وجود داشت همگی ساخت غربی ها بود و با آن تجهیزات می توانستیم کشف‌هایی در حدود 380 کیلومتر داشته باشیم. اما امروز ما در حال رونمایی از پروژه‌هایی هستیم که برابر تعاریف اسمی فنی تا 3 هزار کیلومتر قابلیت مراقبت و کشف اهداف را دارند و با رادارهایی کار می‌کنیم که تا 800 کیلومتر را به راحتی رصد می‌کنند و تعداد سکوهای راداری که پیش از انقلاب داشتیم امروز تا حدود 400 برابر افزایش یافته است.
حضور در آسمان با کوثر
یکی از اولین اتفاقات پس از وقوع انقلاب اسلامی خروج مستشاران آمریکایی از صنایع نظامی کشورمان بود. این موضوع به ویژه در حوزه نیروی هوایی و هواپیماهای نظامی ما که همگی آمریکایی و غربی بودند، بیش از همه خودش را نشان داد. بعد از پایان جنگ متخصصان هوایی کشور به سمت برنامه ها و طرح های بلند پروازانه ساخت جت جنگنده رفتند که شاید بتوان پدر این کار را شهید ستاری فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش دانست.  پس از راه افتادن پروژه آذرخش که نمونه مشابه اف 5 آمریکایی بود، طرح هایی برای به سازی عملکرد آن در دستور کار قرار گرفت که در سال 1380 به طرح جنگنده صاعقه منجر شد. صاعقه بر اساس نمونه تک نفره جنگنده اف5 یا آذرخش توسعه یافته ساخته شد. این هواپیما در بهمن 82 اولین پرواز خود را انجام داد اما جدیدترین جنگنده ایرانی که سال گذشته تعدادی از آن نیز رونمایی شد، کوثر نام دارد. بر اساس اطلاعات منتشرشده 5 فروند از هواپیمای صاعقه یک ساخته شده و میزان بومی سازی در این هواپیما در سال 1388 در حدود 56 درصد بوده است. هواپیمای صاعقه 2 که تنها یک فروند آن ساخته شده به عدد بومی سازی 65 درصد رسیده و در جنگنده کوثر این عدد به رقم تحسین برانگیز 88 درصد رسیده است. همان طور که درباره کوثر گفته شده این هواپیما در موارد آموزشی و پشتیبانی نزدیک هوایی استفاده می شود. شاید حساس ترین و چالش برانگیزترین بخش ساخت هر جنگنده ای مربوط به سیستم پیشران آن باشد. در این هواپیما از دو دستگاه موتور توربوجت اوج استفاده شده که در حقیقت مدل ایرانیزه شده موتور آمریکایی J-85 بوده و بر اساس اعلام مسئولان تا 90 درصد آن بومی سازی شده است. کوثر با استفاده از دو موتور  اوج توانایی دستیابی به سقف پرواز 45000 پا و حداکثر سرعت 1.5 ماخ را دارد.
بزرگ ترین ناوگان بالگردی غرب آسیا 
جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن بزرگ ترین صنایع بالگردی در منطقه، یکی از کشورهای پیشرو در عرصه طراحی و ساخت بالگردهای نظامی و تجاری است. بالگردها به دلیل برخورداری از ویژگی های خاص پروازی مانند سرعت کمتر از سرعت صوت، توانایی پرواز در ارتفاع پایین و زمان آماده سازی پرواز کمتر نسبت به هواپیماها، همواره از جمله وسایل پرنده تاثیرگذار در عرصه های تجاری و نظامی بوده اند. جمهوری اسلامی ایران از سال 1376 با ساخت بالگرد «شباویز» که نمونه مهندسی معکوس شده از بالگرد «بل-205» بود، به جرگه کشورهای سازنده بالگرد پیوست. پس از بالگرد شباویز،  خانواده بالگردهای شاهد در سه مدل «شاهد-274» ،«شاهد-278» و «شاهد-285» تولید شد که برای نخستین بار در این خانواده، روند طراحی و ساخت کاملا بومی صورت گرفت.
رتبه 13 در رده بندی کشورهای دارای بیشترین تانک 
در جنگ های امروزی ادوات زرهی مثل تانک و نفربرها نقش زیادی در پیشبرد جنگ و همچنین حفظ جان سربازان دارد، از این رو کشورها سرمایه گذاری زیادی روی تانک ها و زره پوش ها می کنند. بر اساس آخرین آمار سایت گلوبال فایر پاور که سایت معتبری درباره تعداد و نوع تسلیحات در کشورهای مختلف است، تعداد مجموع تانک ها، نفربرها و زره پوش های ایران 2931 عدد است. طبق این آمار ایران در رتبه 13 رده بندی کشورهای دارای بیشترین تانک قرار دارد. متخصصان کشورمان علاوه بر بهینه سازی تانک های خارجی که در نیروهای مسلح کشورمان به کار گرفته می شوند سعی کردند وارد حوزه ساخت تانک نیز بشوند. اولین و معروف ترین نمونه قابل ذکر در این زمینه تانک ذوالفقار است. برنامه ذوالفقار یک برمی گردد به اوایل دهه 1370 شمسی و تلاش ایران برای ساخت یک تانک بومی. تاکنون سه نمونه تانک ذوالفقار توسط ارتش ساخته شده و غیر از این سه نمونه، یک نمونه هم که به‌عنوان آخرین نسخه از این تانک شناخته می‌شود با نام ذوالفقار به‌روزرسانی و رونمایی شده است. این اقدامات باعث شده تا ایران  تنها کشور منطقه با فناوری بومی تولید تانک شناخته شود اما نسل جدید تانک های ایرانی، کرار نام دارند. تانک کرار بهترین تانک ایران است که 22 اسفند 1395 رونمایی و همزمان خط تولید انبوه آن در صنایع زرهی بنی‌هاشم دورود در استان لرستان افتتاح شد. این تانک در مدت سه سال توسط متخصصان سازمان صنایع دفاعی ایران طراحی و ساخته شده است. تانک کرار از موتوری جدید با ساختار بهینه شده استفاده می‌کند که توانی بین 1000 تا 1200 اسب بخار از آن انتظار می‌رود. سامانه کنترل آتش الکترواپتیکی، سامانه فاصله‌یاب لیزری، رایانه بالستیک و قابلیت شلیک به اهداف ثابت و متحرک در شب و روز، قابلیت شلیک موشک و هدایت لیزری بسیار دقیق و امکان شلیک توپچی و فرمانده از دو سایت موازی از ویژگی‌های تانک کرار است؛ همچنین این تانک مجهز به سامانه اتوماسیون تیربار برای شلیک از داخل دهلیز جنگی، توانایی عبور از مناطق دارای عارضه، گودال، رودخانه و حرکت در زیر آب بوده و قابلیت استتار مقابل سلاح‌های ضد زره را داراست.
اقتدار در دریا با شناورهای بومی 
یکی از پیچیده ترین بخش های صنعت دفاعی به شناورهای آبی ارتباط دارد. در این حوزه نیز عملکرد صنایع دفاعی ایران چشمگیر و درخشان بوده است، از ناوچه ها و ناوشکن های کوچک و بزرگ گرفته تا زیر دریایی های سبک و نیمه سنگین که اوج فناوری را در دستان هوشمند ایرانی به نمایش می گذارد. ناوشکن جماران نخستین ناوشکن ساخت ایران است که با دانش کامل ایرانی ساخته و در 1388 خورشیدی تحویل نیروی‌ دریایی ارتش شده است. در جماران از پیشرفته‌ترین نمونه‌های راداری، سامانه‌های پدافندی و موشکی از جمله موشک‌های سطح‌به‌هوا و اژدرانداز استفاده شده بود. همچنین جماران نخستین ناوشکن ایرانی است که به باند فرود بالگرد مجهز شد. پس از جماران دومین ناوشکن کلاس موج به صورت کاملا مشابه با جماران ساخته شد و دماوند نام گرفت. این ناوشکن متاسفانه بر اثر یک حادثه دریایی در بندر انزلی غرق شد. سهند سومین ناوشکن کلاس موج بود که به وسیله کارخانجات نیروی دریایی ارتش طراحی و ساخته و از سال 98 عملیاتی شده است. بنابر اظهارات مقامات نظامی نوع مواد به کار گرفته شده در سازه این شناور، جنسی مخصوص و ویژه با قابلیت رادارگریزی دارد. ساخت سهند به لحاظ زمانی یک پنجم ساخت ناوشکن جماران طول کشیده است. آخرین نمونه ناوشکن های ایرانی هم دنا نام دارد که به نوعی پیشرفته ترین ناوشکن ایرانی است. همچنین امسال نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران توانست برای اولین بار در تاریخ نیروی دریایی کشورمان یک ناوگروه با حضور ناوشکن سهند و ناوبندر مکران به اقیانوس اطلس اعزام کند و این ناوگروه با پیمایش بیش از 50هزار کیلومتر در آب های بین المللی به سلامت و بدون پهلوگیری به کشورمان بازگشت که نشان از توان بالای صنعت دریایی نظامی پس از انقلاب اسلامی دارد. تصمیم برای ساخت زیردریایی در ایران، به اوایل دوران جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران بازمی‌گردد. طرحی توسط شهید چمران برای این منظور در دست اقدام قرار گرفت اما با وجود تلاش‌های جهادی به‌علت پیچیدگی‌های متعدد ساخت زیردریایی‌ها به نتیجه نهایی نرسید. پس از پایان جنگ سه فروند زیردریایی رده کیلو (Kilo) از روسیه خریداری و در دهه 1990 به ایران تحویل شد اما شرایط محیطی خلیج فارس با عمق چند ده متر، تنگه هرمز و آب های ساحلی ایران، نیازمند زیردریایی با طراحی خاص خود بود. نهنگ، اولین طرحی بود که در داخل با مشارکت وزارت دفاع و دانشگاه‌ها به ثمر رسید و به‌عنوان گام اول، به‌صورت تحقیقاتی وارد خدمت در نداجا شد. با تجربیات کسب‌شده از نهنگ، زیردریایی غدیر بر اساس یک طرح خارجی در خط تولید قرار گرفت و تعداد زیادی از آن به خدمت ارتش در آمد. در سال های مختلف، نمونه‌های جدیدتر غدیر به‌مرور به تجهیزات پیشرفته‌تر مجهز شدند به‌طوری که این زیردریایی امروزه مجهز به سامانه‌های شناسایی پیشرفته است و توان شلیک موشک‌های کروز ضدکشتی را نیز دارد. در ادامه، متخصصان کشورمان برای رفع نیازهای بالاتر از دفاع ساحلی، طراحی زیردریایی بومی فاتح را در دستور کار قرار دادند. زیرسطحی 527تنی فاتح، یک زیردریایی نیمه‌سنگین تلقی می‌شود. این زیردریایی از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از غدیر بوده و توانایی حرکت در عمق 200 متر را به‌صورت عادی دارد و می تواند به‌مدت 35 روز دریانوردی کند. در ساخت زیردریایی فاتح بیش از 412هزار قطعه با دستیابی و بومی‌سازی 76 عنوان فناوری روز دنیا به‌کار رفته است.  در این میان البته موشک 8 متری زیردریایی حوت، با یک تُن وزن معروف به «ماهی نهنگ‌خوار» مرگبارترین سلاح دریایی برای مقابله با انواع شناورهای بزرگ و کابوسی مرگبار برای شناورهای بیگانه در خلیج فارس و دریای عمان است. 

 

منبع: خراسان