محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیروز (یکشنبه) هفتم دی ماه در چهارمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران با عنوان «مناسبات تاریخی ایران و آسیا» که از سوی مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه  به صورت مجازی برگزار شد، طی سخنانی گفت: در پهنه وسیع مطالعات تاریخی، تاریخ روابط خارجی حوزه‌ای بسیار مهم است.
وی اضافه کرد: تاریخ روابط خارجی ایران مجموعه‌ای غنی از رخدادها، فراز و نشیب‌ها و وقایع تلخ و شیرین است که بخشی از هویت ملی و سرزمینی ما و خاطره جمعی ایرانیان را شکل می‌دهد و مطالعه آن درس‌های زیادی برای امروز دارد. تاریخ روابط خارجی ایران آیینه‌ای از تلاش‌ها، مجاهدت‌ها، فداکاری‌ها و مقاومت‌های مردم ایران در برابر تهاجمات خارجی در طول قرون است و در کنار آن تاریخ فعالیت‌های تجاری و اقتصادی ایرانیان، تاریخ گسترش فرهنگ ایرانی، تاریخ مهاجرت‌های ایرانیان و تاریخ مذاکرات در زمینه‌های گوناگون و به بیان کلی تاریخ تعاملات ایران با جهان نیز هست.
رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: آنچه امروز می‌توانیم از مجموعه تاریخ روابط خارجی ایران بیاموزیم، در مرتبه نخست آن است که ایران همواره در تاریخ یک کنشگر فعال بوده و ایرانیان حتی در سخت‌ترین شرایط نیز فضایی برای کنشگری یافته‌اند.
ظریف یادآور شد: البته چگونگی و کیفیت این کنش‌ها متأثر از درک ایران از خود، ‌دیگران، فضای بین‌المللی و همچنین متأثر از افکار تصمیم گیرندگان و اهداف و ابزارهای سیاست خارجی در هر دوره‌ای از تاریخ بوده است.
وی افزود: از دیگر دستاوردهای مطالعه تاریخی، کسب این آگاهی است که توفیق سیاست خارجی در گرو اجماع و وحدت داخلی است و کلید آن توسعه نهادهای حکومتداری و نیز توسعه هویت ملی مشترک است.

* دیپلماسی همواره جزء لاینفک زندگی اجتماعی و سیاسی ایرانیان بوده
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: مطالعه تاریخ روابط خارجی ایران همچنین آشکار می‌سازد که دیپلماسی همواره جزء لاینفک زندگی اجتماعی و سیاسی ایرانیان بوده است.
به گزارش فارس، ظریف در عین حال یادآور شد: دیپلماسی البته تنها نمود حضور بین‌المللی ایران نبوده، اما بخش انکارناپذیری از حیات جهانی ایران در قالب دیپلماسی متبلور شده است. چرا که هیچ گاه دیپلماسی از زندگی قابل حذف نیست و تلاش‌هایی که امروز برای ساخت دوگانه‌های مصنوعی و با هدف کوچک جلوه دادن دیپلماسی صورت می‌گیرد، از منظر تاریخی فاقد دقت و صحت، از منظر تحلیلی نادرست و از منظر عملیاتی نیز برای منافع همه جانبه ایران مضر است.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: تاریخ دیپلماسی ایران تاریخی سرشار از چالش‌ها، ابتکارها و حرف‌های جدید و البته دارای ضعف‌ها و نقایصی بوده است، ولی ایرانیان هرگز از به کارگیری این ابزار برای بیان سخن و تعقیب منافع ملی خود در فضای بین‌المللی دست نکشیدند.
ظریف گفت: امروز نیز همانطور که تمامی کشورها برای ارتقای وضعیت خود در نظام مناسبات و مراودات جامعه بین‌المللی نیازمند تجهیز به ابزار دیپلماسی هستند، تحقق اهداف جهانی انقلاب اسلامی بدون به کار گیری ابزار دیپلماسی در کنار سایر ابزارها امکانپذیر نخواهد بود.
وی بیان کرد: افزایش فضای تعامل در نظام بین‌الملل، افزایش اقتدار و امنیت، افزایش قدرت چانه زنی و حذف تصویر امنیتی از کشور در سطح بین‌المللی، همگی اهدافی است که با ابزار دیپلماسی کارآمد قابل حصول خواهد بود.

* با بصیرت نسبت به سرنوشت خود، سرنوشت خود را بسازیم
به گزارش فارس، ظریف با ذکر این نکته که مطالعه تاریخ روابط ایران و کشورهای آسیا که همواره یک هم سرنوشتی تاریخی را با ما تجربه کرده‌اند، دارای اهمیت فراوان است، اظهار داشت: هنگامی که از روابط ایران و کشورهای آسیایی سخن می‌گوییم، سخن از روابط دیرینه و کهنی است که بیش از چهار هزار و 500 سال را در بر می‌گیرد. ایلامیان که یکی از اقوام بومی فلات قاره ایران بودند، همواره  با تمدن‌های حوزه بین النهرین مراوده داشتند و این را می‌توان در نخستین ارتباطات ایران و کشورهای آسیایی دید. با شکل گیری حکومت‌های متمرکز ماد و هخامنشی در ایران ارتباطات با حکومت‌های آسیایی گسترده‌تر شد و تا مرزهای چین و آسیای صغیر را در برگرفت. وجود راه‌های نسبتا امن در حکومت‌های ایران باستان و همچنین جاده ابریشم که پل مواصلاتی بین شرق و غرب این قاره کهن بود، باب مراودات بین حکومت‌های ایران با نقاط مختلف آسیا را گشود.
وی ادامه داد: طبق شواهد متقن باستان شناسی و تاریخی، وجهی از روابط مسالمت آمیز در قالب مناسبات تجاری، فرهنگی و اجتماعی بین ایران و کشورهای آسیایی برقرار بوده است که علاوه بر مهاجرت و بازرگانی، فرهنگ و مذهب را در سراسر آسیا می‌گسترانده و متعاقبا در خود می‌پذیرفته است.
ظریف گفت: با مطالعه تاریخ ایران و کشورهای کهن آسیا به تواتر این گونه مبادلات را شاهد هستیم. در دوران اسلامی دین اسلام عاملی برای همبستگی مجدد در حوزه‌های غربی و مرکزی آسیا تا مرزهای چین شد و در دو قرن نخستین اسلامی مناسبات گسترده‌ای از حلب تا کاشغر را در یک پیوستگی قرار داد. با اعتلای فرهنگ ایران اسلامی در قرون سوم و چهارم هجری، ایران به عنوان کانون فرهنگ و تمدن اسلامی ایفای نقش کرد و عصر زرین فرهنگ ایرانی با ارتباطات گسترده با کشورهای آسیایی همراه بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: چه بسیار عالمان، شاعران و فیلسوفانی که در بستر همین تبادلات ظهور کرده‌اند و امروز به عنوان یک چهره بین فرهنگی شناخته می‌شوند و از پس این دوران است که می‌توان از یک فرهنگ متکثر در قالب یک وحدت سخن گفت.
به گفته وی آنچه امروز در بین کشورهای آسیایی می‌بایست به آن توجه بیشتری شود، رسیدن به یک همبستگی بر پایه یک گذشته تاریخی است.
وی خاطرنشان کرد: ما به عنوان ملت‌های متمدن در قاره کهن که آن را گهواره تمدن بشری می‌دانند، می‌بایست با بصیرت نسبت به سرنوشت خود، سرنوشت خود را بسازیم.
وی گفت: تأکید بر روابط تاریخی بین ایران و کشورهای آسیایی و برگزاری کنفرانس‌های این چنینی، نه صرفا به منزله تکریم گذشته‌ای دور از دسترس، که به منزله دستیابی به روابط سازنده برای امروز است.

*گنجینه پربار و غنی اسناد تاریخ روابط بین‌الملل شامل 50 میلیون سند
ظریف با بیان اینکه وزارت امور خارجه نگاه علمی به تاریخ و پیوند ناگسستنی آن با علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، اقتصاد بین‌الملل و حقوق بین‌الملل را تأیید می‌کند و بر ضرورت پرتوافکنی تاریخ بر فهم تحولات و روندهای بین‌المللی تأکید می‌ورزد، اظهار داشت: وزارت امور خارجه ضمن تشویق جامعه علمی علوم سیاسی و روابط بین‌المللی ایران به تجهیز و بهره‌مندی از علم تاریخ، جامعه علمی تاریخ ایران را دعوت می‌‌کند که از گنجینه پربار و غنی اسناد تاریخ روابط بین‌الملل که شمار آن به 50 میلیون سند می‌رسد، بهره‌برداری کند.
ظریف توضیح داد: این گنجینه غنی در بر دارنده پنج میلیون نسخه سند قدیمی، 25 میلیون سند مربوط به نمایندگی‌ها و ادارات سیاسی وزارت امور خارجه، 15 میلیون نسخه سند مربوط به امور کنسولی و پشتیبانی و پنج میلیون نسخه سند مشتمل بر نقشه‌ها، عکس‌ها و معاهدات و گذرنامه‌هاست.
وزیر خارجه بیان کرد: مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه مفتخر است که مطابق با مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال 1363 به شماره 114 مصوبه هیأت وزرا در 1365 به شماره 83104 و شیوه نامه ارائه خدمات منابع آرشیوی اداره اسناد وزارت امور خارجه مصوبه کمیته اجرایی شورای عالی اسناد در سال 1396، اسناد موجود را در اختیار پژوهشگران قرار دهد.
وی گفت: امید است با استفاده از این گنجینه قوی که حاصل زحمات همکاران متخصص در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی است بتوانیم برای ارتقای دانش تاریخ روابط بین‌الملل و کیفیت پژوهش‌های علمی و تخصصی در این حوزه و نیز تجهیز هر چه بیشتر جامعه علوم سیاسی و روابط بین الملل به ابزار علم تاریخ گام موثری برداریم.

منبع: فارس