شرایط افغانستان بسیار پیچیده است؛ طالبان هر روز بیش از پیش پیش‌ روی می‌کند و بخش‌های بیشتری از خاک این کشور را در اختیار می‌گیرد و مشخص نیست سرانجام جنگ میان نیروهای طالب و قوای نظامی افغانستان چه می‌شود. در این بین موضع ایران به عنوان همسایه‌ای مهم و تأثیرگذار هم بسیار دارای اهمیت است و باید دید که ایران به در کدام سوی ماجرا می‌ایستد؟

قاسم محبعلی، تحلیلگر مسائل دیپلماتیک، سفیر اسبق ایران در مالزی و یونان و مدیرکل اسبق خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه ایران درباره آنچه در افغانستان در حال وقوع است، به «مثلث‌آنلاین» گفت: «عرصه قدری مبهم است. آمریکایی‌ها بعد از حدود 20 سال با طالبان مذاکره می‌کنند و ناگهان افغانستان را ترک می‌کنند، بدون اینکه بسیاری از مشکلات هنوز حل شده باشد و هنوز نمی‌توان گفت که آیا آمریکا واقعا قصد ترک دائمی افغانستان را دارد یا می‌خواهد صحنه را به گونه دیگری چیدمان کند؛ به عبارت دیگر این کشور را ترک کرده است که قدرت طالبان افزایش یابد و متعاقبش کشورهای ایران، چین و روسیه درگیر بحران افغانستان شوند یا خیر. اما واضح این که شرایط امروزِ افغانستان ماحصل سیاستی است که آمریکا اتخاذ کرده است».

او درباره موضوع ایران در قبال تحولات اخیر افغانستان بیان کرد: «ایران باید توجه داشته باشد که طالبان نمی‌تواند در افغانستان ثبات را به ارمغان بیاورد و اگر طالبان دست بالا را در افغانستان به دست بیاورد، در وهله نخست ایران با پدیده مهاجرت گسترده افغان‌ها مواجه می‌شود و از سوی دیگر پاکستان قدرتش بیشتر می‌شود و در نتیجه مرزهای شرقی ایران ناامین می‌شود».

این تحلیلگر مسائل دیپلماتیک درخصوص نقش طالبان در افغانستان اظهار کرد: «تردیدی نیست که طالبان بخش جدایی‌ناپذیر تحولات افغانستان است. این گروه با تکیه بر پشتون‌ها به حیات خود ادامه می‌دهد و وجود دارد و نمی‌شود آن را نادیده گرفت. وقتی طالبان سقوط کرد، آمریکا ساختارهایی جدید را در این کشور پایه‌گذاری کرد که دیدیم برای مختصات افغانستان پاسخگو نبود. حالا دوباره طالبان می‌خواهد افغانستان را به دست بگیرد و ایران باید بداند که امنیت افغانستان و در پی‌اش امنیت کشورهای همسایه با افغانستان با طالبان تأمین نمی‌شود. اینکه ایران با هر طرف دعوا مذاکره کند، ایرادی ندارد اما باید بداند که در افغانستان باید دولتی حضور داشته باشد که به برابری همه قومیت‌ها، زبان‌ها و مذاهب باور داشته باشد و بتواند مورد شناسایی جامعه بین‌المللی قرار گیرد زیرا افغانستان محصور در خشکی است و باید با کشورهای دیگر ارتباط داشته باشد. طالبان نمی‌تواند چنین شرایطی را محقق کند. ایران باید بکوشد در برابر طالبان حاکمیت افغانستان را تقویت کند».

او در پاسخ به این پرسش که آیا افغانستان نسبت به دو دهه پیش تغییر کرده است یا نه، تصریح کرد: «طالبان از نظر سیاست خارجی از سوی پاکستان هدایت می‌شود. طالبان اکنون برای آنکه بتواند با کشورهای همسایه ارتباط بگیرد، شعارهایی می‌دهد که واقعی نیست. به دو دلیل ماهیت طالبان تغییر نمی‌کند؛ نخست آنکه این گروه پشتون‌گراست و برابری زبان‌ها و اقوام را نمی‌پذیرد و دوم یک گروه مذهبیِ افراطی است. حیات آنها هم در گرو جنگ است؛ یعنی اگر روزی جنگ تمام شود، طالبان هم از بین می‌رود. شما مشاهده کنید که در دو اجلاس دوحه و تهران طالبان به جمهوری اسلامی افغانستان اعتراف نکرد و گفت امارت اسلامی افغانستان؛ از سوی دیگر از آتش‌بس هم هیچ سخنی گفته نشد و فقط بیان شد که هر دو طرف نباید به اماکنی مانند مدارس و بیمارستان‌ها حمله کنند. طالبان یک گروه جنگ‌سالار است و به هیچ‌وجه خواهان امنیت نیست و چه بسا توانایی برقراری امنیت را هم ندارد».

محبعلی در پایان در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه آیا در آینده شاهد حکومت طالبان بر افغانستان خواهیم بود، گفت: «احتمال تغییر حکومت در افغانستان وجود دارد و ممکن است که طالبان حکومت را در اختیار بگیرد اما حتما نمی‌تواند به عنوان یک حکومت مستقر و با ثبات فعالیت کند؛ به بیان دیگر شاید طالبان بتواند بر افغانستان سلطه یابد اما حتما نمی‌تواند مستقر شود و امنیت این کشور را برقرار کند».

منبع: مثلث